De kunst van het vertalen

Apr 11, 2017

Vorige week verscheen er een nieuwe vertaling van het literaire meesterwerk Anna Karenina van Tolstoi uit 1877. Deze vertaling door Hans Boland mag op zijn minst eigenzinnig worden genoemd. De vertaler heeft gekozen voor een eigengereide aanpak waardoor je soms vergeet dat het hier om een negentiende-eeuwse roman gaat.

Zo worden personages die in Russische romans al sinds jaar en dag met hun volledige voor- en vadersnaam worden aangeduid (bijv. Stepan Arkadjevitsj Oblonski), in deze vertaling alleen nog maar met hun achternaam (Oblonski) of zelf met hun bijnaam (Stiva) benoemd. De beroemde beginzin die in voorgaande vertalingen ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze’ luidde, wordt nu: ‘Gelukkige gezinnen lijken allemaal op elkaar, maar een ongelukkig gezin is altijd ongelukkig op zijn eigen manier’ en ‘Ik heb slaap’ is veranderd in: ‘Het is bedtijd’.

In DWDD https://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/371511 komt Hans Boland nogal pedant over; de twee voorgaande vertalingen zijn eigenlijk te slecht om te lezen. De vertalers hadden niet het lef om het Russisch los te laten en hij heeft nu eindelijk als eerste de ziel van het Nederlands in de vertaling gelegd.

Zelf ben ik het Russisch helaas niet machtig en kan dus ook geen oordeel vormen over de kwaliteit van de vertalingen. Als lezer wil ik me echter onderdompelen in het oude Rusland van Tolstoi, zonder al teveel Nederlandse ‘verzieling’. In Russische literatuur ben ik net op zoek naar ouderwetse Russische verzieling en het gebruik van volledige vadersnamen is daarvan voor mij een essentieel onderdeel.

Michel Krielaars van de NRC is wel erg gecharmeerd van de nieuwe vertaling die volgens hem een beter ritme heeft en daardoor soepeler leest en als liefhebber van Russische negentiende-eeuwse literatuur vind ik die discussie wel interessant.

Is de nieuwe aanpak van Hans Boland revolutionair en vernieuwend of moet literatuur, zoals Karel van het Reve altijd zei, letterlijk vertaald worden?

Taalservice Limburg verzorgt geen Russische en geen literaire vertalingen, maar voor vertalingen vanuit het Engels naar het Nederlands van met name commerciële teksten, kunt u altijd contact met mij opnemen.

Veel leesplezier!

Frank van der Schuren

Taalprofessional